Kodlanmış Kentler: Teknoloji, Şirketler ve Yeni Şehircilik Biçimleri
Woven City Örneği
I. Şehircilik Paradigmasının Dönüşümü: Mekânı Kodlayan Güçler
Mimarlığın zamansız doğasını anlamak için şehirlerin nasıl şekillendiğine bakmak yeterlidir. Tarih boyunca kentler, kolektif hafızayı, iktidarı ve yaşam kültürünü aynı anda barındıran organizmalar olmuşlardır. Ancak içinde bulunduğumuz çağda, şehirler yalnızca politik ya da ekonomik değil, aynı zamanda teknolojik aktörlerin etkisiyle de yeniden şekilleniyor.
Google, Apple, Amazon gibi devler; kampüs tasarımlarının ötesinde, şehir planlamasının tüm aşamalarında söz sahibi olabilecek projelere imza atmaya başladılar. Bu şirketler, “akıllı şehir” (smart city) vizyonunu yalnızca bir hizmet altyapısı değil, aynı zamanda kentsel deneyimin tüm bileşenlerini yeniden tanımlayan bir yaşam modeli olarak sunuyor. Bu noktada şehir; coğrafi değil, programlanabilir bir ürün hâline geliyor. Altyapı, ulaşım, enerji ve mimarlık gibi fiziksel sistemler; artık veri ile entegre çalışan, sensörlerle izlenen ve yapay zekâ tarafından yönlendirilen ağlar hâline geliyor.
Bu yaklaşım, şehirciliği bir yazılım mühendisliği meselesine dönüştürürken; aynı zamanda kentlerin “kimin için” ve “nasıl” tasarlandığına dair normatif soruları da beraberinde getiriyor. Akıllı şehirler, kullanıcı dostu bir gelecek vaat ederken, gözetim, kontrol, özelleştirilmiş kamusallık ve mülkiyet yapıları gibi konularda da eleştirel sorgulamaları gerekli kılıyor.
II. Akıllı Şehirler ve Şirket Kentlerinin Yükselişi
Geleneksel şehirlerdeki karar alma süreçleri genellikle kamusal denetime tabi iken, smart city projelerinde bu süreçler büyük ölçüde kapalı sistemler içinde, özel sermaye odaklı ilerliyor. Bu fark, sadece mimari dili değil; şehirde yaşayanların gündelik deneyimini, haklarını ve görünmez altyapılarla olan ilişkisini de etkiliyor.
Smart city kavramı ilk ortaya çıktığında, kentsel verimlilik ve sürdürülebilirlik vaat ediliyordu: Trafik sorunu çözülecek, enerji tüketimi optimize edilecek, güvenlik artırılacaktı. Ancak zamanla bu kavramın altı, neoliberal kent yönetimi ile iç içe geçen bir teknolojik kontrol sistemine dönüştü. Kullanıcının şehirle kurduğu ilişki, anonim yurttaşlıktan çıkarak "veri üreten müşteri" konumuna evrildi.
Google’ın Toronto'daki Sidewalk Toronto projesi bu sürecin önemli örneklerinden biri oldu. Kamusal alan tasarımı, ulaşım altyapısı, konut üretimi gibi başlıklarda önerilen sistemlerin temelinde, şehirde yaşayanların davranış verilerini toplayan algoritmalar yatıyordu. Bu nedenle “akıllı şehir”ler çoğu zaman "şirket şehir"lerine dönüşmeye başladı.
Bu dönüşüm, mimarlığın da tanımını zorluyor. Artık mimar yalnızca bir mekân tasarımcısı değil; veri altyapılarına göre işlevsel kurgular inşa eden, kod ile fiziksel mekân arasında köprü kuran bir figüre dönüşüyor. Buradan hareketle, mimarlığın zamansız doğasını geleceğe taşıyan örneklerden biri olarak Toyota Woven City, detaylı bir incelemeyi hak ediyor.
III. Woven City: Kodlanmış Bir Yaşam Prototipi
1. Projenin Arka Planı
Toyota’nın Fuji Dağı eteklerinde hayata geçirdiği Woven City, mimarlık tarihi açısından yalnızca yeni bir şehir değil; geleceğin yaşama biçimlerinin test edildiği bir organizma olarak kurgulandı. Proje, adını “dokuma”dan alıyor — çünkü burada dijital ağlar, yapay zekâ, enerji altyapısı ve fiziksel çevre; bir halının ilmekleri gibi iç içe geçmiş durumda.
175 dönümlük alanda kurulan Woven City’nin tasarımı, BIG (Bjarke Ingels Group) tarafından üstlenildi. Toyota çalışanları, bilim insanları, yaşlılar ve teknoloji geliştiricilerinin yer aldığı bu prototip şehir; bir yandan şirketin yeni ürünlerini test etmesi için bir laboratuvar işlevi görüyor, bir yandan da insan-teknoloji-doğa etkileşimini deneyimsel olarak sorguluyor.
2. Tasarımın Temel Prensipleri
3. Eleştirel Perspektif
Woven City her ne kadar bir gelecek vizyonu sunsa da, beraberinde birçok eleştirel soruyu da doğuruyor:
IV. Sonuç: Şehir mi, Simülasyon mu?
Woven City gibi projeler, geleceğin kentlerinin nasıl olacağına dair bir simülasyon öneriyor. Ancak bu simülasyon, salt teknolojik verimlilikten ibaret değil; aynı zamanda yaşamın tanımını, kamusal olanın sınırlarını ve mimarlığın rolünü yeniden düşünmemize neden oluyor.
Mimarlığın “ebedi şimdi”sine bakarken, kent tasarımının artık sadece fiziksel değil, aynı zamanda dijital bir problem hâline geldiğini görmek gerek. Bu yeni bağlamda mimar; yalnızca bina değil, veri ve deneyim tasarlayan bir figüre dönüşüyor.
Toyota Woven City, bu dönüşümün hem en vizyoner hem de en tartışmalı örneklerinden biri. Ve belki de bu nedenle, geleceğin şehirlerini konuşurken teknolojinin değil, insanın kim olduğunu hatırlamak her zamankinden daha önemli.
ENG
Coded Cities: Technology, Corporations, and New Forms of Urbanism
The Woven City Example
I. Transformation of the Urban Paradigm: Forces That Code Space
To understand the timeless nature of architecture, it is enough to look at how cities have been shaped. Throughout history, cities have been organisms that simultaneously contained collective memory, power, and life culture. However, in our current era, cities are being reshaped not only by political or economic forces but also by technological actors.
20th-century urban practice generally relied on state-supported grand plans, social housing projects, or modernist utopias, while 21st-century cities are increasingly evolving into data-driven structures optimized according to user experience and governed by algorithms. At the center of this transformation are not only municipalities or national governments, but also technology corporations.
Giants such as Google, Apple, and Amazon have begun to undertake projects that allow them to have a say in all stages of city planning, going beyond campus designs. These companies present the vision of the “smart city” not merely as a service infrastructure but as a lifestyle model that redefines all components of the urban experience. At this point, the city becomes not geographical but programmable. Physical systems such as infrastructure, transportation, energy, and architecture now turn into networks integrated with data, monitored by sensors, and directed by artificial intelligence.
This approach transforms urbanism into a matter of software engineering while also raising normative questions about “for whom” and “how” cities are designed. While smart cities promise a user-friendly future, they also require critical inquiry into issues such as surveillance, control, privatized publicness, and ownership structures.
II. Smart Cities and the Rise of Corporate Urbanism
In traditional cities, decision-making processes were generally subject to public oversight, while in smart city projects these processes largely progress within closed systems, focused on private capital. This difference affects not only the architectural language but also the daily experiences of urban residents, their rights, and their relationship with invisible infrastructures.
When the smart city concept first emerged, it promised urban efficiency and sustainability: traffic problems would be solved, energy consumption optimized, and security enhanced. However, over time, the essence of this concept turned into a technological control system intertwined with neoliberal urban governance. The user’s relationship with the city evolved from anonymous citizenship into the position of a “data-producing customer.”
Google’s Sidewalk Toronto project became an important example of this process. At the foundation of the proposed systems in areas such as public space design, transportation infrastructure, and housing production were algorithms collecting behavioral data from city residents. For this reason, “smart cities” often began to transform into “corporate cities.”
This transformation is also challenging the definition of architecture. The architect is no longer merely a designer of space but a figure who constructs functional setups based on data infrastructures, bridging between code and physical space. From this perspective, Toyota Woven City stands out as one of the examples that carry the timeless nature of architecture into the future and deserves detailed analysis.
III. Woven City: A Coded Life Prototype
Built on 175 acres, the design of Woven City was undertaken by BIG (Bjarke Ingels Group). This prototype city, inhabited by Toyota employees, scientists, the elderly, and technology developers, functions both as a laboratory for the company to test its new products and as a space to experientially question the interaction between humans, technology, and nature.
IV. Conclusion: City or Simulation?
Projects such as Woven City propose a simulation of what future cities might look like. However, this simulation is not merely about technological efficiency; it also compels us to rethink the definition of life, the boundaries of the public, and the role of architecture.
Looking at the “eternal now” of architecture, it becomes evident that urban design is no longer just a physical problem but also a digital one. In this new context, the architect transforms into a figure who designs not only buildings but also data and experiences.
Toyota Woven City is both one of the most visionary and one of the most controversial examples of this transformation. And perhaps for this reason, when discussing the cities of the future, it is more important than ever to remember not technology, but who the human is.
